Το τσίπουρο είναι ένα ελληνικό απόσταγμα το οποίο ξεκίνησε την πορεία του απο τον Τύρναβο. Η τσικουδιά (ή ρακή) στην Κρήτη είναι κάτι ανάλογο ωστόσο η κυριότερη διαφορά του είναι οτι η τσικουδιά είναι προϊόν μονής απόσταξης. Σε άλλες χώρες παρόμοια ποτά είναι η Ιταλική Γκράπα, το Αράκ της Μέσης Ανατολής και η Ζιβανία της Κύπρου. 

Η ιστορία του Τυρναβίτικου τσίπουρου σχετίζεται άμεσα με την αμπελοκαλλιέργεια. Αυτή έχει συνδεθεί με την οικονομική ζωή της πόλης του Τυρνάβου και της ευρύτερης περιοχής εδώ και αρκετούς αιώνες. Ιστορικές πηγές αναφέρουν φόρους για αμπελουργικά προϊόντα ήδη μετά το 1600. Το αμπέλι δυναμικά μπαίνει στη ζωή των Τυρναβιτών στα μέσα περίπου του 19ου αιώνα και τα προϊόντα που παράγονται απ' αυτό αρχίζουν να πρωταγωνιστούν στην οικονομία της πόλης. Στη μεγάλη διάδοση του αμπελιού και των προϊόντων του εκτός απο τη φύση βοήθησε και ο ευφρόσυνος χαρακτήρας των Τυρναβιτών, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε απο διάφορα ιστορικά κείμενα:

<<Είναι ακόμη οι Τυρναβίταις ευλαβείς και εις το άκρον χαροκόποι και ξεφαντωτικοί, εις τρόπον οπού σπάνια είναι, να μην ιδή τινάς Τυρναβίτην κρασοπατέρα>>, γράφει ο Λαρισαίος λόγιος Ιωάννης Οικονόμου Λογιωτάτου στα 1817.

Και ο Νικ.Γεωργιάδης σημειώνει στα 1880:

<<Είναι δε οι κάτοικοι της πολίχνης εύθυμοι, ζωηροί αγαπώντας τας ευωχίας και θύοντες γεναίως τω Βάκχω>>.

Το 19ο αιώνα , ο Τύρναβος αποτελούσε πέρασμα αγωγιατών και ζωεμπόρων διαφόρων εθνικοτήτων , ανάμεσα τους και Βούλγαρων ,που γνώριζαν την απόσταξη φυτών  και  συγκεκριμένα την παρασκευή ροδέλαιου απο τα τριαντάφυλλα. Ένας Τυρναβίτης , ο Ζήσης Μισούρας , έμαθε την τέχνη της απόσταξης απο τους Βούλγαρους και δοκίμασε να βράσει στέμφυλα(1852 - 1855). Η προσπάθεια του στέφθηκε με επιτυχία  και συλλέγοντας σταγόνα - σταγόνα το απόσταγμα δημιούργησε ένα νέο προϊόν , που το ονόμασε τσίπουρο. Ο Ζήσης Μισούρας δημιούργησε το πρώτο αποστακτικό συγκρότημα και κυκλοφόρησε επίσημα το πρώτο φημισμένο Τσίπουρο Τυρνάβου μεταξύ των ετών 1852 και 1855.

Στον Τύρναβο όμως παρήχθη για πρώτη φορά και το ούζο κατόπιν επεξεργασίας του τσίπουρου.

Σύμφωνα με τον Αχιλλέα Τζάρτζανο (1873 - 1946), όπως αυτός γράφει σε ένα μελέτημα του (1932) κατα τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας στη Θεσσαλία, εκτός απο τα κρασιά  παρήγαγαν εκεί και οινόπνευμα απο τα τσίπουρα των σταφυλιών , τα οποία έβραζαν με ανάλογη ποσότητα νερού ή με ποσότητα χαλασμένου κρασιού. Το απόσταγμα που έβγαινε απο αυτό το βράσιμο , το έλεγαν και το λένε ακόμα σούμμα ή χάμ(ι)κο. Το χάμικο αυτό δεν πίνεται ,γιατί μυρίζει έντονα και καίει πολύ . Για το λόγο αυτό , το αποστάζουν και δεύτερη φορά αφού προσθέσουν μέσα, όταν το ξαναβράζουν , γλυκάνισο, αλάτι και λίγα κάρβουνα με κρεμμύδια , σε ανάλογη ποσότητα το καθένα. ΄Ετσι παράγεται το τσίπουρο ή ρακί, το οποίο πίνεται ευχάριστα. Εάν το τσίπουρο αυτό μεταβραστεί με λίγη μαστίχα μέσα και ζάχαρη, και γίνει έτσι τρίτης απόσταξης, παράγεται τότε μια καλύτερη ποιότητα οινοπνεύματος αυτού του είδους , το ούζο το οποίο όμως το έλεγαν "ρακί μεταβρασμένο" , όπως μπορεί να συμπεράνει κανείς απο κάποιο παλαιό <<τυρναβίτικο>> δημοτικό τραγούδι:

"Να φαν τα λάφια μέλαθρο, κι οι μούλες το τριφύλλι κι ο νιος να πιει παλιό κρασί , ρακί μεταβρασμένο."

Το "μεταβρασμένο ρακί" ονομάστηκε ούζο μόλις τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας στον Τύρναβο και στη Θεσσαλία (1878-1881) απο την εξής αφορμή:

Βρισκόταν τότε στον Τύρναβο ένας στρατιωτικός γιατρός του τουρκικού στρατού, ονομαζόμενος Σταυράκ-μπέης, ο οποίος είχε μεγάλη φιλία με δυο προκρίτους Τυρναβίτες , τον Αντώνιο Μακρή , υφασματέμπορο , και τον Δημήτριο Δουμενικιώτη ,παντοπώλη και ποτοποίο, και η παρέα αυτή των τριών φίλων τακτικά μεσημέρι και βράδυ έπαιρνε το ορεκτικό της , το μεταβρασμένο ρακί , το σημερινό ούζο σαν να λέμε. Ο Σταυράκ-μπέης ,επειδή, φαίνεται είχε ιδιαίτερη αγάπη στο ποτό αυτό, πήγε κάποτε στο εργοστάσιο του Δημήτρη Δουμενικιώτη και επι τόπου , του συνέστησε να προσθέσει και κάποια άλλη ουσία για να βγει ρακί σε καλύτερη ποιότητα.

Και πράγματι όταν έγινε η απόσταξη σύμφωνα με τη συμβουλή του γιατρού και πήγαν οι τρεις φίλοι να δοκιμάσουν το απόσταγμα της ημέρας εκείνης , ο Αντώνης Μακρής πρώτος, μόλις το δοκίμασε υπερευχαριστήθηκε και αναφώνησε : <<Μωρέ τι είναι αυτο; Αυτό είναι ούζο Μασσαλίας!>>.

Έτσι απο τότε βγήκε το όνομα του ούζου. Τώρα θα ρωτήσει κανείς τι ήθελε να πει ο μακαρίτης Αντώνιος Μακρής , ο νονός του ούζου, με τις λέξεις "ούζο Μασσαλίας", απο τις οποίες  έμεινε κατόπιν η λέξη ούζο ως ονομασία του μεταβρασμένου ρακιού καλής ποιότητος. Στον Τύρναβο γίνοταν ανέκαθεν και καλλιέργεια μεταξοσκωλήκων και παράγονταν κάθε χρόνο κουκούλια σε μεγάλη ποσότητα. Απο τα κουκούλια λοιπόν αυτά, τα εκλεκτότερα μπαλαρίζονταν τα χρόνια εκείνα σε ιδιαίτερες μπάλες και στέλνονταν στο Βόλο και απο εκεί στην Ευρώπη με την επιγραφή "uso Massalia" δηλαδή "προς χρήση Μασσαλίας".Σήμαινε δηλαδή η φράση αυτή (uso Massalia)  την εκλεκτή ποιότητα και αυτό ήθελε να πει ο μακαρίτης Μακρής με την αναφώνηση του αυτή , χωρίς να το φαντάζεται βέβαια τότε.

Τσίπουρο μεταφέρονταν απο τον Τύρναβο (ήδη απο τότε η Θεσσαλία ήταν σημαντική παραγωγός) στη γαλλικλη Μασσαλία μέσω της ιταλικής Γένοβας. Στα βαρέλια με το τσίπουρο αναγράφονταν η ένδειξη "Uso a Marsilla"  , δηλαδή, για χρήση Μασσαλίας. Απο το "ούζο" της Μασσαλίας λοιπόν , προέρχεται η γνωστή σημερινή ονομασία.

Την ίδια ιστορία για την ετυμολογία του ονόματος  "ούζο" αναφέρει ο αείμνηστος καθηγητής Αλ.Φιλαδελφεύς ο οποίος επισκέφθηκε τη Θεσσαλία το 1896 με την ιδιότητα του δημοσιογράφου και έγραψε σχετικά:

<<Διότι είναι απο τσίπουρο , ως και ελέγετο πρότερον περιέχον 22 μόνο βαθμούς οινοπνέυματος μετωνομάσθη σε εις ούζο εκ του εξής επεισοδίου....>>και αναφέρει το περιστατικό με το γιατρό και τους φίλους του.  

Έτσι η ονομασία ούζο επικράτησε εως και σήμερα.